همجواری با بزرگراه یعنی تحمل دود و انواع اصوات ناشی از تردد خودروها که البته مورد دوم آزاردهنده‌تر از اولی است.درصد آزاردهنده بودن مورد دوم در بیشتر نقاط جهان به حدی است که جهانیان به تعریف واحدی برای آن رسیده‌اند؛ صداهای ناخواسته با مدت زمان، شدت یا کیفیتی که به انسان آسیب جسمی و روحی وارد می‌کند و به‌طور کلی هر نوع صدایی که انسان تمایلی به شنیدن آن نداشته باشد و نسبت به آن احساس آزردگی کند؛ همان پدیده استرس‌زایی که به آن «آلودگی صوتی» می‌گوییم. اما موضوع آلودگی‌های صوتی در شهر ما به همین جا ختم نمی‌شود. ناگفته پیداست که رسیدن به آرامش ذهنی و درونی یکی از مهم‌ترین اهداف انسان در زیستن است و اگر آلودگی‌های صوتی باعث جلوگیری از رسیدن انسان به آرامش شود، نتیجه‌ای که شاهد آن خواهیم بود، عصبانیت و خشونت است.کوتاه کلام اینکه حذف آلودگی‌های صوتی یکی از دشوارترین مسیرهایی است که بشر در آن گام نهاده و بدنیست بدانید در کشور و شهر ما، شهرداری تهران یکه‌تاز این مسیر است.

حدود 2سال قبل با نصب نخستین دیواره صوتی شیشه‌ای کشور در بزرگراه شهید چمران، آلودگی صوتی اطراف این بزرگراه به حد استاندارد رسید. این دیواره صوتی به طول 700متر و با ارتفاع6/5 متر در حاشیه غربی بزرگراه شهید چمران نصب شد و جنس آن از شیشه‌نشکن دوجداره است.

همزمان با نصب دیواره صوتی‌شیشه‌ای در بزرگراه شهید چمران، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به سنجش میزان کاهش‌یافته آلودگی صوتی پرداخت که بررسی‌ها حکایت از استاندارد‌شدن آلودگی صوتی برای ساکنان اطراف بزرگراه شهید چمران داشت.
یوسف رشیدی، رئیس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این ارتباط به همشهری می‌گوید: در نصب دیواره‌های صوتی علاوه بر در نظر گرفتن قدرت انعکاس صدا و چشم‌نوازی نمای دیواره، به فاکتور مهم دیگری نیز توجه می‌کنیم. بدون شک همسایگان این دیواره‌ها نباید به بهای کاهش آلاینده‌های صوتی از مشاهده محیط اطراف منزل محروم شوند زیرا نصب یک دیواره عریض و طویل بتنی مقابل منزل شهروندان احساس خوشایندی منتقل نمی‌کند. به همین دلیل، نصب دیواره‌های پلیمری را در دستور کار قرار دادیم. این درحالی است که از لحاظ انعکاس و عدم نفوذ صدا تفاوت چندانی میان دیواره‌های بتنی، فلزی یا پلیمری وجود ندارد.
کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هم با تأکید بر توجه جدی به آلودگی صوتی تهران و نصب دیواره صوتی در برخی بزرگراه‌ها می‌گوید: هم اکنون 20بزرگراه شهر تهران آلودگی صوتی دارند که باید برای نصب دیواره صوتی در برخی نقاط این بزرگراه‌ها اقدام شود.

حسین مهرآوران با بیان اینکه آلودگی صوتی در مناطق مسکونی نزدیک بزرگراه‌ها بین 70 تا 80دسی‌بل است، به همشهری می‌گوید: استاندارد آلودگی صوتی مناطق مسکونی در روز 55دسی‌بل و در شب 45‌دسی‌بل است و در انتخاب مناسب‌ترین بزرگراه‌ها برای نصب دیواره صوتی، حجم ترافیک و امکان نصب از نظر فاصله مناسب حاشیه بزرگراه با بافت مسکونی برای به‌دست آوردن حداکثر کاهش صدا، مدنظر قرار گرفته است. البته به‌دلیل هزینه‌بر بودن ساخت دیواره‌های صوتی، شهرداری‌های مناطق این پروژه را تنها در محله‌هایی که اهالی آن شکایت بیشتری داشته باشند، اجرا خواهند کرد.

فضای سبز هم دیواره صوتی است

کارشناسان تبعات زیست‌محیطی و انسانی آلودگی صوتی را جبران‌ناپذیر می‌دانند و با اشاره به افزایش میزان پرخاشگری، کم‌خوابی و سردرد‌ها به تأثیر مخرب این معضل روی جسم، روح و محیط‌زیست شهروندان تهرانی هشدار می‌دهند. کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید: نصب دیواره‌های صوتی از جمله مهم‌ترین راهکارها در کنترل و کاهش آلودگی صوتی هستند و با نصب این دیواره‌ها تا 75درصد از آلودگی صوتی منازل اطراف کاسته می‌شود. بزرگراه‌های شهیدمدرس، همت،
امام علی(ع)، یادگار امام(ره)، کردستان، حکیم و رسالت از جمله بزرگراه‌هایی است که آلودگی صوتی دارند.

بزرگراه‌های شهیدمدرس، حکیم، چمران، رسالت و زین‌الدین در اولویت نصب دیواره‌های صوتی و بزرگراه‌های یادگار امام(ره)، صیاد شیرازی و کردستان در مرحله بعدی قرار دارند.رئیس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هم می‌گوید: در ساخت این دیواره‌ها 3 فاکتور زیبایی، قدرت انعکاس صدا و میزان شکایت‌ها و ناراحتی همسایگان را در نظر می‌گیریم. در بیشتر نقاط نزدیک بزرگراه‌ها و خیابان‌های پرتردد، آلودگی صوتی بالاتر از حد استاندارد است؛ بدین‌معنی که بسیاری از نقاط شهر تهران به ویژه در ساعات پیک سفری صبح و بعدازظهر از نظر آلودگی صوتی در وضعیت ناسالم قرار دارند. یوسف رشیدی می‌افزاید: ترافیک سنگین خودروها، نامناسب بودن تکنولوژی خودروها و موتورسیکلت‌ها از دلایل اصلی آلودگی صوتی شهر تهران هستند. البته اگر بخشی از دیواره‌های صوتی تخریب شوند، کارایی آنها تا حد زیادی کاهش خواهد یافت. این در حالی است که مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران می‌گوید: احداث فضای سبز در حاشیه بزرگراه‌ها علاوه بر اینکه می‌تواند از لحاظ زیبایی تأثیرگذار باشد، نقش مهمی در انتقال آرامش به مردم نیز دارد و موجب کاهش آلودگی صوتی می‌شود.علی‌محمد مختاری می‌افزاید: بدنه سبز و ایجاد فضای سبز در بدنه بزرگراه‌های شهید باکری، شهید چمران، یادگار امام(ره)، شهید بابایی و بزرگراه شهید مدرس در کاهش آلودگی صوتی بسیار مؤثر بوده است.

مناطق پر سروصدای شهر

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در مورد قدرت انعکاس صدا در دیواره‌های صوتی می‌گوید: نصب دیواره عایق صوتی به‌طور متوسط میزان آلودگی صوتی را 10‌دسی‌بل کاهش می‌دهد. سر و صدای استاندارد در مناطق مسکونی به‌طور متوسط 55دسی‌بل است اما بیشتر مناطق مسکونی که در همسایگی بزرگراه‌ها یا شریان‌های اصلی شهر قرار دارند، از آلودگی صوتی بیش از حد استاندارد رنج می‌برند. یوسف رشیدی با توجه به تردد بیش از 3میلیون خودرو در پایتخت که حدود 2میلیون و 300هزار دستگاه آنها سواری‌اند، می‌گوید: شهر تهران جزو شهرهایی است که بیشترین میزان آلودگی صوتی در دنیا را دارد. در خیابان‌ها و بزرگراه‌‌های شهر تهران نزدیک به 47/8درصد خودروهای سواری و موتورسیکلت‌ها صدایی بالاتر از 81‌دسی‌بل ایجاد می‌کنند درحالی که استاندارد آلودگی صوتی برای منازل مسکونی در روز55‌دسی‌بل و در شب 45‌دسی‌بل است.

رشیدی می‌افزاید: مناطق پرسرو‌صدای شهر تهران عبارتند از مناطق 6،10، 11، 12، 7، 13، 3، 19، 18 و 2 و این رتبه بندی براساس سرعت خودروها در منطقه، مقدار کیلومتر پیمایش خودروها و توزیع آنها در هر منطقه و میزان بزرگراه‌های موجود صورت گرفته است.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به ضرورت وجود نقشه‌های صوتی اشاره می‌کند و می‌گوید: کشورهای پیشرفته دنیا برای اجرا و ساخت بزرگراه‌ها و مناطق حساس به سرو‌صدا، مانند مدارس و بیمارستان‌ها از نقشه‌های صوتی استفاده می‌کنند که این نقشه‌ها با توجه به افزایش سالانه تعداد خودروها و حجم ترافیک تغییر می‌کند. نقشه‌های تراز صوتی مناطق 22 گانه شهر تهران نیز تکمیل شده است و نقاطی که از آلودگی صوتی بالا رنج می‌برند و وضعیت بحرانی دارند، مشخص شده‌اند. متأسفانه بر اساس این نقشه‌های تراز صوتی، بیشتر مراکز آموزشی و درمانی در شهر تهران در معرض آلودگی صوتی بیش از حد استاندارد قرار دارند.

بزرگراه‌ها یعنی آلودگی صوتی؟!

گسترش روزافزون بزرگراه‌ها در سطح شهر، میزان آلودگی صوتی را به مراتب افزایش می‌دهد. در کنار مشکلات ساختاری شهر، شهروندان تهرانی نیز رعایت همشهریان خود را نمی‌کنند. بوق ممتد خودروها، فریاد دستفروشان، رعایت نکردن نکات فنی در اتومبیل‌ها و بسیاری دیگر از مشکلات خود‌ساخته بر انواع آلودگی‌ها در تهران افزوده است. شهرداری تهران سعی کرده است با اقداماتی میزان بالای آلودگی صوتی را در تهران کاهش دهد. نصب دیواره‌های صوتی در بزرگراه‌ها یکی از این راه‌حل‌هاست. آلودگی صوتی در بزرگراه‌های تهران بالاتر از 75دسی‌بل و 20‌دسی‌بل بیشتر از حد مجاز است که این مهم تبعات بسیاری را در کلانشهر تهران به‌دنبال داشته است. کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوا معتقدند اگر چه ممکن است ساکنان منازل حاشیه اتوبان‌ها و اماکن پر سر و صدا از روی عادت مشکل زیادی برای خوابیدن نداشته باشند اما به‌طور حتم آلودگی صوتی اثرات نامطلوبی روی جسم و روح آنها می‌گذارد.

دکتر ابراهیم قاسم‌زاده، روانشناس، درباره عوامل آلودگی صوتی و نتایج آن می‌گوید: آلودگی‌های صوتی و تصویری اثر مستقیمی بر روان افراد دارند. قاسم‌زاده ادامه می‌دهد: دستگاه شنوایی انسان به‌طور طبیعی قادر به تحمل میزان معینی از صداست و اصوات بالاتر از۱۰‌دسی‌بل فراتر از تحمل گوش انسان است. به همین دلیل حتی اگر عوارض این صداهای ناهنجار در ظاهر قابل شناسایی نباشند اما در رفتارهای پرخاشگرانه، کاهش آستانه تحمل فردی و از همه بدتر فراموشی و اختلال یادگیری در کودکان بروز پیدا می‌کند. کارشناسان، بر هم خوردن نظم و توالی مراحل خواب و حتی حذف آن را از جمله عوارض وجود منابع آلودگی صوتی در اطراف محل زندگی افراد عنوان می‌کنند.

کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران، تنها راه غلبه بر این معضل را ایجاد محیطی آرام و بی‌سر و صدا برای خواب آنها اعلام کرده و بر ساخت واحدهای مسکونی استاندارد و به‌کارگیری عایق‌های صوتی، ایجاد مانع‌های بتونی، شیشه‌ای و حتی طبیعی در کنار ساختمان‌ها تأکید می‌کند.

مسئول امور محیط زیست اتحادیه اروپا اعلام کرده که این اتحادیه در حال بررسی ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سطح اروپا است. بر اساس آمار موجود هر فرد در اروپا سالانه حدود پانصد کیسه‌ پلاستیکی مصرف می‌کند و بیشتر این کیسه‌ها تنها یک بار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

منطقه مدیترانه در خطر

در سواحل مدیترانه وجود کیسه‌های پلاستیکی که توسط افراد دور انداخته می‌شوند در برخی نقاط منجر به شکل‌گیری فرشی از زباله‌های پلاستیکی روی ساحل و آب‌های ساحل دریا شده است. افراد در کمال بی‌توجهی کیسه‌های پلاستیکی را پس از استفاده در محیط اطراف خود رها می‌سازند و باد آنها را با خود به هر گوشه‌ای می‌برد.

معضل پلاستیک به ویژه در دریاها و اقیانوس‌ها ابعاد وسیع‌تری دارد. در کنار کیسه‌های پلاستیکی شناور روی آب، پوششی نیز از ذرات کوچک پلاستیک در قسمت بالای دریاها و اقیانوس‌ها شکل گرفته است. به گزارش نهاد حفاظت از محیط زیست اتحادیه اروپا تنها در دریای مدیترانه حدود ۲۵۰ میلیارد ذره‌ پلاستیکی به وزن ۵۰۰ تن وجود دارد. تجزیه شدن این ذرات می‌تواند صدها سال طول بکشد.

پی‌آمدهای زباله‌های پلاستیکی برای حیوانات

هریبرت وفرز (Heribert Wefers) یکی از کارشناسان نهاد حفاظت از محیط زیست آلمان دقیقا درباره همین ذرات پلاستیکی شناور در سطح دریاها هشدار می‌دهد و می‌گوید: «در برخی جاها در اقیانوس‌ها شمار این ذرات حتی بیشتر از شمار پلانکتون‌ها هستند که سطوح بالای اقیانوس‌ها محل زندگی آنها است. ماهی‌ها این ذرات پلاستیکی را هم می‌خورند و در نهایت معده آنها بیشتر حاوی پلاستیک است تا پلانکتون. از این رو ماهی‌ها به‌رغم داشتن شکمی پر از گرسنگی می‌میرند.»

در عین حال تنها ماهی‌ها نیستند که در معرض خطر وجود ذرات پلاستیکی در دریاها قرار دارند، بلکه این ذرات زندگی پرندگان دریایی را نیز به مخاطره می‌اندازد. از یک طرف این احتمال وجود دارد که پرندگان در کیسه‌های پلاستیکی گیر افتاده و خفه شوند، از طرفی دیگر هنگاهی که این پرندگان ماهی می‌خورند ذرات پلاستیکی وارد بدنشان می‌شود.

راه‌حل‌های مختلف برای مبارزه با آلودگی محیط زیست

یکی دیگر از معضلاتی که کیسه‌های پلاستیکی به همراه دارند، نبود روشی مناسب برای دفع آنها بدون داشتن پی‌آمدهای زیان‌بار برای محیط زیست است. در حال حاضر پیدا کردن راه‌‌حلی برای مشکل کیسه‌های پلاستیکی مشغله فکری‌ بسیاری از کشورها است. بنا بر گزارش نهاد حفاظت از محیط زیست آلمان تقریبا ۲۵ درصد از کشورها در سراسر جهان به اشکال مختلف برای مبارزه با زباله‌های پلاستیکی اقدام کرده‌اند.

به گزارش دویچه‌وله، استرالیا، هند و برخی از کشورهای آفریقایی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده‌اند. برخی دیگر از کشورها، از جمله ایرلند، بلژیک و چندین ایالت در آمریکا با تعیین مالیات برای این کیسه‌ها قیمت آنها را افزایش داده‌اند تا جذابیت آنها برای مشتریان کاهش یابد. در چین نیز توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی ممنوع اعلام شده است. هریبرت وفرز این اقدام‌ها را روش مناسبی برای کاهش زباله‌های پلاستیکی می‌داند.

ایتالیا چندی پیش بعد از ممنوع اعلام کردن کیسه‌های خرید از جنس پلاستیک متداول، کیسه‌هایی از جنس پلاستیک قابل تجزیه را وارد بازار کرد. اما نهاد حفاظت از محیط زیست و وزارت محیط زیست آلمان نگاهی بدبینانه نسبت به این راه‌حل دارند. آنها اعتقاد دارند که کیسه‌های پلاستیکی قابل تجزیه تنها برای فریب دادن مصرف‌کنندگان است. این نوع پلاستیک حاوی موادی مضر برای محیط زیست است و تجزیه‌ آن آنقدر هم سریع صورت نمی‌گیرد.

در عین حال، هم نهاد حفاظت از محیط زیست و هم وزارت محیط زیست در آلمان در مورد مؤثر بودن ممنوعیت سراسری استفاده از کیسه پلاستیک در اتحادیه اروپا تردید دارند. آنها معتقدند که کیسه‌های پلاستیک در تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا به طور یکسان مصرف نمی‌شوند و راه‌های استفاده از آنها در هر کشور متفاوت با دیگری است. به طور مثال در آلمان بسیاری از مصرف‌کندگان کیسه‌های پلاستیکی را پس از یک بار مصرف کردن بلافاصله دور نمی‌اندازند. در مجموع آلمان با مصرف سالانه ۶۵ کیسه‌ پلاستیکی توسط هر فرد، زیر میانگین مصرف کل اتحادیه اروپا قرار دارد.tebyan

این کشتی که ساعت 4 بعداز ظهر 31اردیبهشت‌ماه در بندر نوشهر و در کنار اسکله پهلو گرفته بود، به‌دلیل عدم‌رعایت مسائل زیست‌محیطی و مستعمل‌بودن تجهیزات انتقال، دچار سانحه شده و بخشی از این محموله نفتی وارد آب‌های ساحل می‌شود.
افشین ابوطالبی، کارشناس ارشد محیط‌زیست با اعلام این خبر به همشهری گفت: در هنگام انتقال نفت از کشتی به اسکله متأسفانه نماینده‌ای از اداره حفاظت محیط‌زیست حضور نداشته و به همین دلیل تا ساعت‌ها پس از بروز واقعه هیچ‌یک از مسئولان محلی در جریان امر قرار نمی‌گیرند و با پیگیری و اطلاع‌رسانی شبکه‌های زیست‌محیطی، مسئولان محلی از جمله فرماندار، مشاور استاندار و اداره محیط‌زیست از ماجرا باخبر می‌شوند.

دبیر شبکه زیست‌محیطی خزر، ضمن انتقاد از نبود نماینده محیط‌زیست در اسکله تصریح کرد: با توجه به حساسیت منطقه و شکنندگی زیستبوم‌های دریایی ضروری است حداقل هنگام تخلیه مواد نفتی یکی از نمایندگان محیط‌زیست حضور داشته باشد تا مانع بروز وقایعی از این دست شود اما از آنجایی که هیچگونه نظارت و پایشی در این زمینه وجود ندارد، نه تنها کسی مانع بروز این حوادث نمی‌شود که هنگام بروز حادثه، ساعت‌ها طول می‌کشد تا مسئولان محیط‌زیست از ماجرا باخبر شوند؛ درحالی‌که سازمان محیط‌زیست می‌تواند با به کارگرفتن نیروهای فارغ‌التحصیل محیط‌زیست که اتفاقا شمارشان بسیار زیاد است، امکان پایش و نظارت دائمی در اسکله را فراهم سازد تا بیش از این محیط‌زیست دریایی آلوده نشود.

ابوطالبی با اشاره به اینکه در حال حاضر همه مسئولان ذیربط در جریان هستند و مسئله را مدیریت می‌کنند، گفت: میزان آلودگی و حجم نفت نشت شده به دریا نیازمند بررسی دقیقی است که مسئولان محیط‌زیست می‌توانند دراین خصوص اظهارنظر کنند.
در عین حال، دکتر محمد باقر نبوی، معاون دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست دراین باره به همشهری گفت: پیگیری‌های لازم درباره چگونگی وقوع حادثه و حجم آلودگی‌های ناشی از آن و نیز میزان خسارت‌های احتمالی در دست بررسی است که به محض تکمیل گزارش مورد نظر، اطلاعات مربوط به این حادثه در دسترس رسانه‌ها قرار می‌گیرد.